kwi
06
Nowelizacja prawa upadłościowego konsumentów weszła w życie z dniem 31 grudnia 2014 r.
W nowych przepisach przewiduje się, że wniosek o ogłoszenie upadłości może złożyć wyłącznie dłużnik. Postępowanie upadłościowe może być prowadzone także wtedy, gdy dłużnik ma tylko jednego wierzyciela, np. bank, w którym dłużnik zaciągnął zobowiązanie zabezpieczone hipoteką na kupowanej za kredyt nieruchomości.
Nie każdy jednak wniosek będzie podlegał uwzględnieniu przez sąd. Wniosek o upadłość konsumencką zostanie oddalony, jeżeli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.
Sąd oddali również wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku:
1) w stosunku do dłużnika prowadzono postępowanie upadłościowe konsumentów, jeżeli postępowanie to zostało umorzone z innych przyczyn niż na wniosek dłużnika,
2) ustalony dla dłużnika plan spłaty wierzycieli uchylono z powodu niewykonania obowiązków określonych w planie, nie złożenia sprawozdania z wykonania planu, zatajenia przychodów i składników majątku w sprawozdaniu, dokonania czynności prawnej bez zgody sądu, ukrywania majątku albo dokonywania czynności z pokrzywdzeniem wierzycieli.
3) dłużnik, mając taki obowiązek, wbrew przepisom ustawy nie zgłosił w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości,
4) czynność prawna dłużnika została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli.
Z powyższych jednak przyczyn (pkt 1 – 4) wniosek o upadłość konsumencką nie zostanie oddalony, jeśli przeprowadzenie postępowania upadłościowego jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi, a zatem
w sytuacjach wyjątkowych i uzasadnionych, często niezależnych od dłużnika, jak choroba, trudna sytuacja na rynku pracy, załamanie się jakiegoś działu produkcji bądź usług.
Sąd oddali również wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku w stosunku do dłużnika prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań, chyba że do niewypłacalności dłużnika lub zwiększenia jej stopnia doszło pomimo dochowania przez dłużnika należytej staranności lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.
Istotne jest również, iż sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli dane podane przez dłużnika we wniosku są niezgodne z prawdą lub niezupełne, chyba że niezgodność lub niezupełność nie są istotne lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi. Oznacza to, iż wniosek o upadłość musi zostać przygotowany w sposób fachowy i precyzyjny, tak aby nie został od razu oddalony przez sąd.
Z „upadłości konsumenckiej” będą mogły skorzystać także osoby, które nadmierne zadłużenie popadły wskutek prowadzenia działalności gospodarczej pod warunkiem, że od dnia wykreślenia z rejestru przedsiębiorców do dnia złożenia wniosku o upadłość konsumencką upłynął minimum rok. Istotą tego rozwiązania jest fakt skutecznego wykreślenia z rejestru przedsiębiorców, nie zaś zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej. Ustawodawca w szczególny sposób traktuje osoby, które prowadziły działalność gospodarczą wskazując, że właściwym dla nich rozwiązaniem jest możliwość skorzystania z upadłości przedsiębiorcy. W związku z tym za przedsiębiorcę ustawodawca uznaje także osobę, która zaprzestała już prowadzenia działalności gospodarczej lub ją zawiesiła, ale jej nie wykreśliła ze stosownego rejestru. Do czasu prawomocnego jej wykreślenia i do roku po dokonaniu tej czynności były przedsiębiorca może wyłącznie korzystać z przepisów dotyczących upadłości dla przedsiębiorców. Po upływie roku od chwili wykreślenia z rejestru przedsiębiorców osoba taka może jednak skorzystać już z tzw. upadłości konsumenckiej. Zwrócić należy jednak uwagę, iż wniosek o upadłość konsumencką nawet składany przez byłego przedsiębiorcę podlega oddaleniu, jeśli w ciągu 10 lat przed zgłoszeniem wniosku, dłużnik nie zgłosił w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości. Termin ten należy odnieść do art. 21 ustawy – Prawo upadłościowe
i naprawcze, zgodnie z którym, dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. Upadłość natomiast w stosunku do dłużnika ogłasza się, gdy stał się on niewypłacalny, przez co należy rozumieć nie wykonywanie swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Praktyka pokazała jednak, iż mało który przedsiębiorca składał wnioski o ogłoszenie upadłości i to w 14 dni od momentu powstania pierwszych zaległości płatniczych. Powyższe oznacza, iż przedsiębiorcom trudno będzie skorzystać z upadłości konsumenckiej, ale będzie to możliwe, pod warunkiem wykazania, że ogłoszenie upadłości jest mimo nie spełnienia warunków formalnych, uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.
Upadły, który nie wyda syndykowi całego majątku, dokumentów lub nie wykona ciążących na nim istotnych obowiązków nie będzie mógł skorzystać z upadłości konsumenckiej, albowiem w takim przypadku sąd z urzędu albo na wniosek syndyka lub wierzyciela umorzy postępowanie, chyba że prowadzenie postępowania uzasadniają względy słuszności lub humanitarne.
Ustawa przewiduje także możliwość tymczasowego pokrycia kosztów postępowania przez Skarb Państwa, gdy masa upadłości lub majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na ich pokrycie.
Upadły konsument będzie mógł otrzymać kwotę odpowiadającą przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego w najbliższej okolicy na okres od 12 do 24 miesięcy, gdy w masie upadłości znajduje się mieszkanie lub dom zamieszkiwany przez upadłego, a konieczne jest zaspokojenie jego i osób pozostających na jego utrzymaniu potrzeb mieszkaniowych. Kwotę tę syndyk wydzieli z sumy uzyskanej ze sprzedaży tej nieruchomości.
Po wykonaniu ostatecznego planu podziału, a gdy z uwagi na brak majątku upadłego plan podziału nie został sporządzony - po zatwierdzeniu listy wierzytelności, i po wysłuchaniu upadłego, syndyka i wierzycieli, sąd ustala plan spłaty wierzycieli. Sąd może również umorzyć zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, ale tylko w sytuacji, jeśli osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że nie byłby on zdolny do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli.
W postanowieniu o ustaleniu planu spłaty wierzycieli sąd określa, w jakim zakresie i w jakim czasie, nie dłuższym niż trzydzieści sześć miesięcy, upadły jest obowiązany spłacać zobowiązania uznane na liście wierzytelności, niewykonane w toku postępowania na podstawie planów podziału, oraz jaka część zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości zostanie umorzona po wykonaniu planu spłaty wierzycieli. Należy pamiętać, iż sąd nie jest związany stanowiskiem upadłego co do treści planu spłaty wierzycieli. Ustalając plan spłaty wierzycieli, sąd bierze pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego, konieczność utrzymania upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu, w tym ich potrzeby mieszkaniowe, wysokość niezaspokojonych wierzytelności i realność ich zaspokojenia w przyszłości. W okresie wykonywania planu spłaty wierzycieli niedopuszczalne jest wszczęcie postępowania egzekucyjnego dotyczącego wierzytelności powstałych przed ustaleniem planu spłaty wierzycieli, z wyjątkiem wierzytelności wynikających z zobowiązań, które z mocy przepisów upadłościowych nie podlegają umorzeniu.
W ramach upadłości konsumenckiej niektóre zobowiązania nie podlegają umorzeniu:
1) alimenty,
2) renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci,
3) kary grzywny
4) obowiązki naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, zobowiązania do zapłaty nawiązki lub świadczenia pieniężnego orzeczonych przez sąd jako środek karny lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie, jak również zobowiązania do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem,
5) zobowiązania, których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu.
Po wykonaniu przez upadłego obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu wykonania planu spłaty wierzycieli i umorzeniu zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości i niewykonanych w wyniku wykonania planu spłaty wierzycieli.