Przyjęte jest, że sąd powinien pouczać stronę postępowania nieposiadającą profesjonalnego pełnomocnika. Czy każdy kto występuje w postępowaniu na prawach stron powinien być pouczany?

Sąd Apelacyjny w Krakowie orzeczeniem z dnia 31 stycznia 207 r. w sprawie za sygn. akt I ACa 1296/16 wskazał, że w momencie kiedy strona samodzielnie występująca przed sądem, nie jest osobą nieporadną, to sąd nie jest w żaden sposób zobowiązany do udzielania jej pouczeń. Tyczy się to między innymi możliwości złożenia wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.

W przedstawianej sytuacji sąd okręgowy oddalił powództwo w przedmiocie uchylenia aktu notarialnego, z czym nie zgodził się powód. Jednym z istotnych zarzutów było to, iż według powoda sąd nie poinformował powoda o możliwości i prawie do złożenia wniosku o adwokata z urzędu, mimo tego, że apelant zwolniony był w całości od kosztów sądowych. 

Apelacja została uznana za bezzasadną i oddalona. Sąd odwoławczy wskazał jednocześnie, że zarzut apelanta co do nieudzielenia pouczenia był całkowicie nietrafny. W przepisach cywilnych nie istnieje przepis, który stanowiłby nakaz poinformowania samodzielnie występujących przed sądem, o tym, iż mogą oni domagać się ustanowienia dla nich pełnomocnika z urzędu w osobie adwokata lub radcy prawnego.

Kwestia ta jest częściowo poruszona przez przepisy procedury cywilnej. Stanowią one, że w razie uzasadnionej potrzeby sąd może udzielić stronom oraz uczestnikom występujących samodzielnie przed sądem, niezbędnych pouczeń co do czynności procesowych. 

Z analizy przedmiotowej sprawy wynika, że apelant faktycznie został pouczony o możliwości złożenia wniosku o przyznanie pełnomocnika z urzędu. Powód składał wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych na formularzu oświadczenia majątkowego, na którym widnieje pouczenie, iż stronie przysługuje prawo żądania ustanowienia pełnomocnika z urzędu niezależnie od tego czy został zwolniony od kosztów sądowych.