Co robić jeśli po śmierci dziadka okaże się, że spadek po nim jest obciążony długami? Zadłużony majątek spadkowy można przyjąć z dobrodziejstwem inwentarza lub odrzucić. Obie instytucje służą ochronie spadkobierców, pod warunkiem, że złożą oni w sądzie rejonowym swojego miejsca zamieszkania lub przed notariuszem stosowne oświadczenie w odpowiednim czasie – nie przekraczającym 6 miesięcy od dnia dowiedzenia się o powołaniu do spadku. Każdy sposób dowiedzenia się o spadku jest skuteczny np. telefon, email, prywatna rozmowa, nie istnieje bowiem żaden oficjalny system powiadamiania spadkobierców. Dlatego we własnym interesie należy zasięgnąć informacji, jeżeli dowiemy się o odrzuceniu spadku po krewnym przez jego najbliższą rodzinę. Ponadto nie wolno bagatelizować żadnej korespondencji urzędowej. W niezawinionych sytuacjach spadkobierca ma szansę na przywrócenie terminu do odrzucenia spadku, jeżeli wykaże przed sądem, że uchybienie 6-miesięcznemu terminowi wydarzyło się nie z jego winy. Należy pamiętać, że odrzucając spadek – odrzucamy cały majątek spadkowy, a nie tylko długi po zmarłym.

Drugi sposób obrony spadkobiercy przed dziedziczeniem długów zmarłego krewnego, oprócz odrzucenia spadku, jest przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Jeżeli wartość długów przekracza wartość spadku, wówczas odpowiedzialność spadkobiercy, który złożył oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, nie przekroczy wartości odziedziczonego spadku. Konieczne jest sporządzenie spisu inwentarza. Istnieje jednak niebezpieczeństwo, że wierzyciel wybierze inny sposób odzyskania długów i zamiast majątku spadkowego wybierze zajęcie wynagrodzenia spadkobiercy.

Po odrzuceniu spadku przez spadkobierców np. zstępnych w linii prostej, spadek przechodzi następnie na kolejnych krewnych – wstępnych np. rodziców, potomków
z linii bocznych np. rodzeństwo, a potem ich dzieci. Jeżeli oświadczenie o odrzuceniu spadku nie zostanie złożone lub złożone po terminie, wówczas spadkobranie jest traktowane jakby spadkobierca przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Należy tutaj pamiętać o złożeniu takiego samego oświadczenia o odrzuceniu spadku także w imieniu swoich małoletnich dzieci, ale można to zrobić tylko za zgodą sądu rodzinnego. Po uzyskaniu zgody sądu rodzic lub opiekun powinien niezwłocznie udać się do notariusza, aby złożyć oświadczenie w imieniu dziecka, na co przysługuje termin 6 miesięcy od chwili dowiedzenia się małoletniego o spadku – termin liczony od chwili złożenia takiego oświadczenia przez rodzica w swoim imieniu.  Na uwagę zasługuje wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 września 2016 r., dotyczący zawieszenia terminu na czas trwania postępowania sądu rodzinnego, co daje szansę na „zmieszczenie się” w wymaganym terminie: „W konsekwencji należy przyjąć, że jeżeli w czasie biegu terminu zawitego przewidzianego w art. 1015 § 1 k.c. przedstawiciel ustawowy zamierzający odrzucić spadek w imieniu małoletniego złoży stosowny wniosek do sądu opiekuńczego, termin ten przestaje biec przez czas trwania postępowania, ale przestaje biec tylko w tym znaczeniu, że nie może upłynąć (zakończyć biegu) przed uprawomocnieniem się postanowienia sądu kończącego postępowanie.” (Sygn. akt III CSK 329/15). Trzeba także podkreślić, że ustawodawca nie wprowadził automatycznego odrzucenia spadku przez wszystkich spadkobierców po odrzuceniu go przez pierwszego z nich, dlatego każdy potencjalny spadkobierca powinien aktywnie dbać o swoje interesy oraz interesy swoich małoletnich dzieci.