Jeszcze w październiku 2020 r. do powiększonego składu Sądu Najwyższego trafiło następujące zagadnienie prawne (postanowienie Sądu Najwyższego z 16.10.2020 r., IV CSK 107/20):

1. Czy zawezwanie do próby ugodowej może przerwać bieg przedawnienia roszczenia, a jeśli tak, czy przerwa biegu przedawnienia zależy od tego, czy wierzyciel, mając na względzie zachowanie dłużnika, mógł rozsądnie oceniać, że postępowanie pojednawcze doprowadzi do zawarcia ugody?

2. Czy jeżeli zawezwanie do próby ugodowej spowodowało przeprowadzenie postępowania pojednawczego, w postępowaniu rozpoznawczym dopuszczalne jest ustalenie, że nie przerwało ono biegu przedawnienia roszczenia?

Odpowiedzi na powyższe zagadnienie nie ma do chwili obecnej, a może ona zmienić postrzeganie zawezwania do próby ugodowej jako narzędzia do przerwania biegu przedawnienia. Już wcześniej zwracano na to uwagę, że zawezwanie do próby ugodowej to sposób na wydłużanie ustawowych terminów przedawnienia roszczeń, co nie powinno mieć miejsca. 

Sąd Najwyższy jednakże w innej sprawie w wyroku z 17.06.2021 r. (II CSKP 104/21) wskazał, że: „Z perspektywy podstaw stosowania art. 123 § 1 k.c. cele towarzyszące wierzycielowi nie podlegają badaniu, jako pozbawione doniosłości prawnej. Skutek przerwania biegu przedawnienia, przewidziany w art. 123 § 1 pkt 1 k.p.c., następuje bowiem z mocy prawa (ex lege), w następstwie dokonania określonej czynności procesowej. Istotne pozostaje natomiast jedynie to, czy wniosek o zawezwanie do próby ugodowej został wniesiony skutecznie w tym sensie, że nie nastąpił zwrot wniosku, jego odrzucenie lub umorzenie postępowania pojednawczego. Każde zawezwanie do próby ugodowej powoduje przerwę biegu przedawnienia. Do oceny podstaw zastosowania art. 123 § 1 pkt 1 k.p.c. niezbędne jest rozstrzygnięcie, czy dana czynność przed sądem lub innym stosownym organem należy do kategorii czynności przedsięwziętych bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Prawidłowa wykładnia przywołanego wyżej przepisu prowadzi do wniosku, że kwalifikacja określonej czynności jako "przedsięwziętej bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia" ma charakter generalny i odnosi się do "każdej czynności przed sądem" należących do tej samej kategorii.” 

W tej zatem sprawie Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że każde zawezwanie do próby ugodowej powoduje przerwę biegu przedawnienia.