Czy rodzina zastępcza, u której przebywa dziecko może bez zgody rodzica biologicznego, który posiada władzę rodzicielską, korzystać z konsultacji medycznej w razie choroby tego dziecka?

Odpowiedzi na powyższe pytanie należy szukać w art. 112[1] kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Przepis ten stanowi, że obowiązek i prawo wykonywania bieżącej pieczy nad dzieckiem umieszczonym w pieczy zastępczej, jego wychowania i reprezentowania w tych sprawach, a w szczególności w dochodzeniu świadczeń przeznaczonych na zaspokojenie jego potrzeb, należą do rodziny zastępczej. Pozostałe obowiązki i prawa wynikające z władzy rodzicielskiej należą do rodziców dziecka. Sąd opiekuńczy może jednak postanowić inaczej. 

Konieczne jest zatem wyjaśnienie czym jest bieżąca piecza nad dzieckiem umieszczonym w pieczy zastępczej. 
„Do obowiązków i uprawnień rodziców zastępczych (placówek instytucjonalnej pieczy zastępczej) należą: 
a) wykonywanie bieżącej pieczy nad osobą małoletniego, 
b) jego wychowywanie, 
c) reprezentowanie go w dochodzeniu świadczeń przeznaczonych na jego utrzymanie.
Do rodziców dziecka należą pozostałe prawa i obowiązki, a więc: 
a) piecza nad osobą dziecka (lecz nie bieżąca), np. wybór szkoły dla dziecka, sposobu jego leczenia, 
b) zarząd jego majątkiem, z wyłączeniem przedmiotów codziennego użytku, 
c) reprezentowanie go we wszystkich sprawach, w tym także dochodzenia świadczeń alimentacyjnych.” H. Ciepła [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, wyd. V, red. K. Piasecki, Warszawa 2011, art. 112(1), art. 112(1).

„Należy więc postulować, aby sądy rozszerzały (lub w określonych przypadkach ograniczały) na podstawie § 2 uprawnienia rodziny zastępczej, np. na wszystkie bieżące, jak i niektóre istotne sprawy dziecka w rozumieniu art. 97 § 2 k.r.o. (w sytuacji gdyby od początku umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej istniała potrzeba przeszczepu czy poważnej operacji zagranicznej dziecka i potrzebne byłoby wyrażenie zgody na zabieg lub złożenie wniosku o wydanie paszportu, tj. zaistniała kwestia należąca do istotnych spraw dziecka oczekiwanie na porozumienie z rodzicami i wyrażenie przez nich zgody byłoby sprzeczne z dobrem dziecka). Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego decyzje opiekuńcze w stosunku do dziecka powinny być podejmowane sprawnie i bez zakłóceń. Bez względu na to trzeba przyjąć, że reprezentacja w sprawach bieżącej pieczy i wychowywania dziecka może obejmować także bieżące decyzje w sprawach edukacji i leczenia dziecka.” J. Zajączkowska-Burtowy [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2021, art. 112(1).

Biorąc pod uwagę prezentowaną wykładnię przepisu, można uznać, że zwykłe udanie się rodzica zastępczego z dzieckiem, przebywającym w pieczy zastępczej, do lekarza, mieści się w kompetencjach bieżącej pieczy rodziny zastępczej, ale już ustalenie sposobu leczenia dziecka poważnie chorego wymaga zgody rodziców, chyba że sąd rozstrzygnął te kwestie odmiennie i przekazał również te kompetencje rodzinie zastępczej.