Kara umowna stanowi klauzulę, którą strony mogą umieścić w umowie cywilnoprawnej w celu zastrzeżenia, iż naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi poprzez zapłatę określonej sumy pieniężnej. 

Przepis art. 484 §2 Kodeksu cywilnego dopuszcza możliwość miarkowania kary umownej, stanowiąc, iż jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy przypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana. 

Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 19 października 2017 r. o sygn. V ACa 147/17:

1. Stwierdzenie braku szkody, podobnie jak rozmiar ewentualnej szkody wywołanej opóźnieniem, zwłaszcza w relacji do wartości całego kontraktu, mają istotne znaczenie przy ocenie roszczenia dochodzonego tytułem kary umownej.

2. Oceny, czy kara w danym przypadku jest rażąco wygórowana w rozumieniu przepisu art. 484 § 2 k.c. należy dokonać w kontekście całokształtu okoliczności sprawy, a zatem uwzględniając nie tylko wysokość powstałej szkody w związku z niewykonaniem zobowiązania, ale przede wszystkim przedmiot umowy, okoliczności, na jakie kara umowna została zastrzeżona, cel tej kary, sposób jej ukształtowania, okoliczności, w jakich doszło do sytuacji uzasadniającej naliczenia kary, czy wagę i zakres nienależytego wykonania umowy.

3. Miarkowanie kary, polegające na jej zmniejszeniu do wartości symbolicznej, godzi bezpośrednio w cel, dla którego kara została ustanowiona na podstawie zgodnej woli stron. Stosując instytucję miarkowania kar umownych należy brać pod uwagę ich rolę, a więc funkcję stymulującą wykonanie zobowiązania, funkcję represyjną oraz funkcję kompensacyjną, która umożliwia naprawienie szkody poniesionej przez wierzyciela.

W rozstrzyganej sprawie doszło do zawarcia między stornami umowy na dostarczenie sprzętu komputerowego z zastrzeżeniem w jej treści kary umownej w wysokości 1000 złotych za każdy rozpoczęty dzień zwłoki w realizacji świadczenia. Ostatecznie strona pozwana otrzymała wezwanie na 160 tys. zł. Sąd Okręgowy uwzględnił powództwo w nieznacznym zakresie zasądzając na rzecz strony powodowej kwotę 2.000 złotych. 

Sąd Apelacyjny rozpatrujący wniesioną przez powoda apelację doszedł do przekonania, iż miarkowanie kary umownej dokonane przez sąd pierwszej instancji poszło za daleko, albowiem ostatecznie ustalono ją na poziomie, która w istocie czyni ją iluzoryczną. Sąd ten podwyższył sumę zasądzonej kary do kwoty 5.000 zł.